Сагсан бөмбөг

Сагсан бөмбөгийн байрлалын тухай

Сагсан бөмбөгийн хорхойтой нэгэн уншигч маань энэ спортын байрлалуудын талаар тайлбарлаж өгөхийг хүссэн юм. Түүний хүсэлтийг ёсоор болгож, байрлалуудын талаарх ерөнхий ойлголтыг өгье.

 

Байрлал 1. Point guard буюу холбогч

 Баг дотроо бөмбөгийг хамгийн сайн эзэмшдэг, дамжуулалт сайн өгдөг хүн энэ байрлалд тоглодог. Бусад спортоор жишээ авбал хөлбөмбөгийн плеймейкер, америкийн хөлбөмбөгт квотербэк, хоккейн төвийн довтлогчтой зүйрлүүлж болно. Одоогийн шилдэг холбогчид гэвэл Жейсон Кидд, Деррик Рөүз, Стив Нэш, Рэжон Рондо, Крис Пол, Дерон Уильямс нарыг дурдаж болно. Энэ байрлалын тоглогчид ихэвчлэн 183-193 см өндөртэй байдаг. Харин 206 см Мэжик Жонсон түүхэн дэх хамгийн өндөр холбогчид тооцогддог аж. Намхан холбогч гэвэл Нэйт Робинсон (175), Магси Богз (160), Ирл Бойкинс (165) нар байна. Сүүлийн жилүүдэд энэ байрлалын Д.Рөүз, Ж.Уолл, К.Ирвинг нар драфтын ¹1-ээр сонгогдсон нь багийн дасгалжуулагчид холбон тоглогчдод ихээхэн ач холбогдол өгөх болсныг харуулна.

Байрлал 2. Shooting guard буюу довтлогч-хамгаалагч

Багийн хамгийн сайн шидэлттэй тамирчин энэ байрлалд тоглодог. Тэд дунд болон алсын зайнаас ихэнх оноогоо авна. Мөн бөмбөг залах, дамжуулах техник өндөр байх шаардлагатай. Хэрвээ сайн shooting guard-тай бол холбон тоглогчийн ачаа нэлээн хөнгөрдөг. Энэ байрлалын тоглогчид ихэвчлэн 193-201 см байдаг. Гэхдээ 183 см өндөр Айверсон энэ байрлалд сайн тоглодог байв. Энэ байрлалын хамгийн гол төлөөлөгч нь алдарт Майкл Жордан. Мөн Коби Брайант, Дуэйн Уэйд, Рей Аллен, Трйеси Макгрейди, Винс Картер зэрэг оддыг дурдаж болно. Дээхнэ үеийнхний гол төлөөлөл нь Оскар Робертсон, Жерри Уэст, Клайд Дрекслер, Режи Миллер юм.

Байрлал 3. Small forward буюу хөнгөн довтлогч

Энэ байрлалын тоглогчид оролт хийх, нэгийн дамжуулалтаар тохох, данк хийх зэргээр ихэнх оноогоо авч, самбарт ойрхон тоглодог болохоор хурдтай, хүчтэй байх шаардлагатай. Биеийн өндөр нь ихэвчлэн 203-211 см байх нь бий. Мөн тухайн тоглогчоос универсаль байхыг шаарддаг болохоор холбогч, хамгаалагчийн байрлалд ч тоглох хэрэг гарна. Одоогийн оддоос дурдвал Леброн Жеймс, Кармело Энтони, Кевин Дюрант, Пол Пирс нар. Өмнөх үеийнхэн гэвэл Лэрри Бёрд, Скотти Пиппенийг дурдаж болно.

Байрлал 4. Power forward буюу хүчний довтлогч

Төвийн тоглогчийн хамт самбарт ойрхон тоглодог хүчирхэг бие бялдартай залуусыг ийн нэрлэдэг. Тэд ойрын болон дундын зайнаас ихэнх оноогоо авдаг бөгөөд хамгаалалтын гол ноён нуруу болж байдаг. Хүчний довтлогч нар 203-213 см байх нь түгээмэл. Гэхдээ биеийн өндөр тийм ч чухал биш. 198 см Ч.Баркли энэ байрлалд ямар сайн тоглож байсныг санахад илүүдэхгүй биз ээ. Одоо үеийн төлөөлөл гэвэл Кевин Гарнетт, Тим Данкан, Амаре Стаудемайр, Крис Бош, По Газоль, Блейк Гриффин, Дрик Новицки байна. Өмнөх үеийн оддын тухайд Боб Петит, Деннис Родман, Карл Мэлоун… гээд хөвөрнө. Гэхдээ сүүлийн үед Д.Новицки, К.Лав, Р.Льюис, Р.Андерсон зэрэг дундаас болон алсын зайнаас оновчтой шиддэг хүчний довтлогчид, энэ байрлалынхны үүрэг, оролцоог өөрчлөөд байгаа.

Байрлал 5. Center буюу төвийн тоглогч

Ерөнхийдөө багийн хамгийн өндөр тоглогчид энэ байрлалд тоглодог. Тэд ихэвчлэн 113 смаас өндөр байдаг. Тэд будагтай талбайд ихэвчлэн зогсож, бөмбөгний төлөө бусад багийн том залуустай түлхэлцэнэ. NBA-гийн түүхэнд К.А.Жаббар, У.Чемберлен, Б.Рассель, П.Юинг, Х.Олажьювон, Д.Робинсон, Шакил О’Нил нарын үе үеийн шилдэг төвийн тоглогчид гялалзаж байлаа. Харин өдгөө Д.Ховард, М.Газоль, Т.Чандлер, Э.Байнум нарын залуус тэдний орыг залгахын төлөө хөдөлмөрлөж байна. Сонирхуулахад өдгөө Чак Хайес хэмээх 198 см-тай залуу “Хьюстон”-ы center-ээр давгүй тоглож буй. Тэрбээр өнгөрсөн улиралд 8.1 самбар, 7.9 оноо дунджаар авсан юм. 

                                                                                     NBA-н түүх

 

        NBA буюу Үндэсний сагсан бөмбөгийн холбоо нь Хойд Америкийн эрэгтэйчүүдийн мэргэжилийн сагсан бөмбөгийн гол лиг бөгөөд АНУ-ын 29, Канад улсын 1 нийт 30 багийн хооронд зохиогддог дэлхийн сагсан бөмбөгийн хөгжлийг тодорхойлдог гол лигүүдийн нэг ажээ.


Уг лиг нь анх 1946 оны 6 сарын 6-нд “Америкийн сагсан бөмбөгийн холбоо” /Basketball Association of America/ нэртэйгээр Нью-Йорк хотод 11 багийн хооронд зохиогдож эхэлсэн бол 1949 оноос эхлэн “Үндэсний сагсан бөмбөгийн холбоо” /NBA/ нэртэйгээр зохион байгуулагдах болжээ.
NBA-ын 30 баг нь Өрнөд ба Дорнод гэсэн 2 бүсэд хуваагддаг ба бүс тус бүр нь 5 багтай 3 дивизионд хуваагддаг. Өрнөд бүс буюу Westren conference-нь /Northwest, Pacific, Southwest/ Дорнод бүс буюу Eastren conference-нь /Atlantic, Central, Southeast / гэсэн дивизионд хуваагдаг.
1946-1947 оны NBA-ын аваргын төлөө Philadelphia Warriors, Chicago Stages багууд шалгаран үлдэж байсан бөгөөд Philadelphia Warriors цувралыг 4:1-ийн харьцаатай хожсоноор түүхэнд анх удаа NBA-ын аварга багаар тодорч байжээ.
Энэ үеийн шилдэг багуудын нэг баг болох Boston Celtics 1957 онд анх удаагаа аваргаар тодорч байсан бол 1958-1959 оны улирлын тоглолтоос эхлэн 1965-1966 оны улирлын тоглолт хүртэл 8 удаа дараалан аваргаар тодорч хамгийн олон удаа дараалан түрүүлсэн багаар шалгарч байжээ. Чухам энэ л үеэс эхлэн Los Angeles Lakers, Boston Celtics багуудын хоорондын өрсөлдөөн эхэлсэн бөгөөд 1969 он хүртэл энэ 2 баг хоорондоо 6 удаа аваргын төлөө тааран тоглосоноос бүгдэд нь Boston Celtics баг аваргаар шалгарч байжээ.

1980 оноос эхлэн нэгэн шинэ үе эхэлсэн бөгөөд энэ нь NBA-ын түүхэнд домог болон үлдсэн тоглогчид болох Larry Bird, Earvin “Magic” Johnson нарын үе байлаа. Энэ үед Earvin “Magic” Johnson 5 удаа, Larry Bird 3 удаа багаа аварга болгож байжээ.


1990 оноос эхлэн “Нисдэг хүн” хэмээх хочит Michael Jordan-ны үе эхэлсэн. Тэрбээр багийн хамтрагч болох Scottie Pippen-ний хамтаар 1998 он хүртэл багаа 6 удаа аварга болгож түүхэнд бас нэгэн ул мөрөө үлдээсэн ажээ.


2000 оноос эхлэн Kobe Bryant болон Shaquille O’Neal нарын хослол үүсгэсэн Lakers-ийн үе дахин эхэлсэн бөгөөд 2003 он хүртэл 3 жил дараалан аварга багаар шалгарчээ.


Түүхэнд хамгийн олон удаа аваргаар тодорч байсан багуудаар:

Boston Celtics-17
Los Angeles Lakers-14 /Los Angeles 9, Minneapolis гэх нэрээр 5 удаа аварга болсон/
Chicago Bulls-6
San Antonio Spurs-4 тус тус шалгарч байжээ.

Хамгийн олон удаа улирлын үнэ цэнэтэй тоглогчоор шалгарсан тоглогчидын нэрс:

Kareem Abdul Jabbar-6
Michael Jordan-5
Bill Russell-5
Wilt Chamberlain-4
Magic Johnson-3
Larry Bird-3
Moses Malone-3

Аваргын төлөө тоглолтын үнэ цэнэтэй тоглогчоор алдарт Michael Jordan 6 удаа шалгарчээ.

Улирлын тоглолт

NBA-ын улирлын тоглолт нь тухайн оныхоо 11 дүгээр сарын эхний 7 хоногт эхэлдэг. Багууд өөрийн дивизионы багуудтай 4 удаа /16/, нөгөө 2 дивизионы багуудтай 2-3 удаа /36/, нөгөө бүсийн багуудтай 2 удаа /30 тоглолт/ нийт 82 удаа тоглодог бөгөөд үүний 41-ийг хотдоо, үлдсэн 41 өөр хотуудад тоглодог.
Улирлын тоглолт дундаа орох үед бүх оддын тоглолт /NBA All Star Game/ зохиогддог ба байрлал тус бүр дээр интернэтээр хамгийн их үзэгчидийн санал авсан тоглогчид шалгарч оролцдог. Энэхүү бүх оддын тоглолтонд 3 онооны шидэлт / Three-Point Shootout /, NBA-д эхний болон 2 дахь жилдээ тоглож буй тоглогчидийн хооронд зохиогддог / Rookie Challenge /, цагирган дээрээс довтлох үзүүлбэр буюу /Slum dunk contest/, ур чадварын буюу /Skills challenge/, тухайн хотын холимог алдартнуудын дунд зохиогддог шидэлтийн тэмцээн буюу / Contestants /, 2 бүсийн оддуудын хооронд болдог тоглолт буюу /All Star/ зэрэг тэмцээн, уралдаан зохиогддог.


Флэй оппын тоглолт

Улирлын 82 тоглолт дууссаны дараа бүс тус бүрдээ хамгийн их хожилтой эхний 8 багууд хоорондоо тоглож /бүсийнхээ 1:8 байраар шалгарсан баг, 2:7, 3:6, 4:5/ гэх мэтээр дарааллаар тоглож бүсийн аваргаа шалгаруулдаг.

Аваргын төлөөх тоглолт

Бүсийнхээ аварга болсон 2 баг аваргын төлөө тоглох эрхтэй болдог ба хамгийн түрүүнд 4 хожил авсан баг нь аварга багаар шалгардаг. Ингэж тоглохдоо улирлын 82 тоглолтоос хамгийн их хожил авсан баг нь эхлээд талбай дээрээ дараалан 2 тоглох эрхийг олж авдаг бөгөөд дараагийн 3 тоглолт нөгөө багийн талбай дээр үлдсэн 2 тоглолтыг өөрийн талбай дээрээ тоглох эрхтэй байдаг.